Tα τελευταία χρόνια πληθαίνουν τα δημοσιεύματα, οι τηλεοπτικές εκπομπές...
αλλά και η επιστημονική έρευνα στη χώρα μας σε σχέση με τις γερμανικές οφειλές προς την Ελλάδα. Μάλιστα, προ δεκαετίας περίπου, ιδρύθηκε και το «Εθνικό Συμβούλιο Διεκδίκησης των Οφειλών της Γερμανίας προς την Ελλάδα», με επικεφαλής τον Μανώλη Γλέζο, τον Ευάγγελο Μαχαίρα, τον Γεώργιο Αλέξανδρο Μαγκάκη και άλλους αντιστασιακούς.
Πολεμικές επανορθώσεις και κατοχικό δάνειο
Οι οφειλές της Γερμανίας προς τη χώρα μας προκύπτουν από τέσσερις βασικές αιτίες:
1. Από τις πολεμικές επανορθώσεις που μας επιδίκασε η Διεθνής Διάσκεψη των Παρισίων για τις καταστροφές που προξένησαν στη χώρα τα κατοχικά γερμανικά στρατεύματα.
2. Από το κατοχικό δάνειο.
3. Από την καταβολή αποζημιώσεων στα θύματα των θηριωδιών του γερμανικού στρατού κατοχής, όπως είναι η περίπτωση του Διστόμου.
4. Από τις απαιτήσεις συγγενών των θυμάτων που εκτελέστηκαν από τους ναζί λόγω της εθνικοσοσιαλιστικής ιδεολογίας. Στην τελευταία αυ τή περίπτωση ανήκουν οι Έλληνες Εβραίοι, οι τσιγγάνοι, οι ομοφυλόφιλοι κ.λπ., που εξολοθρεύτηκαν από τους ναζί διότι θεωρούντο, σύμφωνα με τη ναζιστική ιδεολογία, κατώτερα όντα. Για την περίπτωση αυτή, και μόνο αυτή, η γερμανική πλευρά και με αφορμή την υπόθεση Μέρτεν κατέβαλε στη χώρα μας σχετική αποζημίωση.
Συνολικά οι οφειλές της Γερμανίας προς τη χώρα μας, σύμφωνα με το «Εθνικό Συμβούλιο Διεκδίκησης», ξεπερνούν σε σημερινή αξία τα 162 δις ευρώ χωρίς τους τόκους.
Τέλος, σε σχέση με τις απαιτήσεις αποζημίωσης ατομικά των συγγενών Ελλήνων πολιτών που εκτελέστηκαν από τα γερμανικά στρατεύματα κατοχής εκκρεμεί για εκτέλεση η αμετάκλητη απόφαση του Πολυμελούς Πρωτοδικείου Λειβαδιάς για τα θύματα του Διστόμου, η οποία όμως δεν μπορεί να εκτελεστεί κατά του Γερμανικού Δημοσίου στη χώρα μας χωρίς σχετική άδεια του υπουργού Δικαιοσύνης, η οποία όμως μέχρι σήμερα δεν έχει χορηγηθεί. Για το λόγο αυτό έγινε απόπειρα εκτέλεσης της εν λόγω δικαστικής απόφασης κατά της ακίνητης περιουσίας του Γερμανικού Δημοσίου στην Ιταλία. Κι ενώ τα ιταλικά δικαστήρια όλων των βαθμών επέτρεψαν την εκτέλεση της εν λόγω απόφασης στη Φλωρεντία, η Γερμανία προσέφυγε στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης κατά της Ιταλίας όπου και εκκρεμεί η όλη υπόθεση.
Σύμφωνα με εμπεριστατωμένες μελέτες (Αντ. Μπρεδήμας, Νομικό Βήμα 58/2010, σελ. 1609-1633,κ.λπ.), η δικαστική διεκδίκηση εκ μέρους της Ελλάδας των πολεμικών επανορθώσεων και του κατοχικού δανείου παρουσιάζει ορισμένες δυσκολίες, παρότι βεβαίως είναι πέραν πάσης αμφισβητήσεως το γεγονός ότι η Γερμανία μας οφείλει για τις παραπάνω αιτίες το ποσό των 162 δις ευρώ, πέραν των τόκων και πέραν των οφειλών για τα θύματα του Διστόμου. Για το λόγο αυτό, από πλευράς επιστήμης αναζητείται η δικαστική εκείνη οδός η οποία θα είναι η πλέον πρόσφορη για την ευδοκίμηση των δικαστικών ενεργειών της χώρας μας κατά της Γερμανίας για το ζήτημα των πολεμικών επανορθώσεων και του κατοχικού δανείου.
Σε κάθε περίπτωση, πάντως, πέραν της διπλωματικής και της δικαστικής οδού για τη διεκδίκηση των γερμανικών αποζημιώσεων και του κατοχικού δανείου, μια βασική μέθοδος η οποία μπορούσε να αποδειχτεί ιδιαίτερα επιτυχής θα ήταν ο συμψηφισμός της οφειλής της Ελλάδας προς τη Γερμανία λόγω της δανειακής σύμβασης Ελλάδας - χωρών Ευρωζώνης έναντι μέρους των ως άνω ελληνικών απαιτήσεων κατά της Γερμανίας.
Η δανειακή σύμβαση
Όπως έχουμε ήδη αναλύσει εκτεταμένα (Επίκαιρα, 17/6/2010, σελ. 28-29, Νομικό Βήμα 58/2010, σελ. 2204-2222), η δανειακή σύμβαση Ελλάδας - κρατών Ευρωζώνης, ύψους 80 δις ευρώ, συνιστά λεόντειο σύμβαση με σημαντικές οικονομικές, πολιτικές και κοινωνικές επιπτώσεις για τη χώρα μας. Η δανειακή σύμβαση υπογράφτηκε από την Ελλάδα και τις χώρες-μέλη της Ευρωζώνης πλην της Γερμανίας. Αντί για τη Γερμανία τη σύμβαση υπέγραψε η τράπεζα KfW «που υπόκειται στις οδηγίες, τελεί υπό την εγγύηση και ενεργεί προς το δημόσιο συμφέρον της Γερμανίας».
Αρκετοί διερωτήθηκαν τότε γιατί δεν υπέγραψε τη δανειακή σύμβαση η Γερμανία αλλά προώθησε στη θέση της την κρατική γερμανική τράπεζα ΚfW. H βασική αιτία, όπως προκύπτει εκ των υστέρων, οφείλεται στις γερμανικές αποζημιώσεις και στο κατοχικό δάνειο που οφείλει σύμφωνα με τα παραπάνω το Βερολίνο στη χώρα μας. Σύμφωνα με τη δανειακή σύμβαση, από τα 80 δις ευρώ του συνολικού ποσού της δανειακής σύμβασης, η γερμανική πλευρά μέσω KfW θα καταβάλει συνολικά 20,3 δις ευρώ.
Παρότι έχει δημιουργηθεί ένα πλαίσιο κοινά οργανωμένων διμερών δανείων, τα δάνεια χορηγούνται μεμονωμένα από κάθε δανειστή με βάση το ποσοστό συμμετοχής της κάθε χώρας στο κεφάλαιο της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας.
Σύμφωνα με το άρθρο 2 (2) της δανειακής σύμβασης, οι υποχρεώσεις και τα δικαιώματα κάθε δανειστή που απορρέουν από τη δανειακή σύμβαση είναι διακριτά και ανεξάρτητα και κάθε χρέος του δανειολήπτη, δηλαδή της Ελλάδας, που απορρέει από τη δανειακή σύμβαση προς ένα δανειστή αποτελεί ένα διακριτό και ανεξάρτητο χρέος. Ταυτόχρονα, οι υποχρεώσεις κάθε δανειστή είναι ατομικές [άρθρο 2 (1) δανειακής σύμβασης].
Απαγόρευση συμψηφισμού ή
υποβολής ανταπαίτησης
Από τα παραπάνω, λοιπόν, προκύπτει ότι η ελληνική πλευρά θα μπορούσε να υποβάλει ένσταση συμψηφισμού και να αρνηθεί την πληρωμή του δανείου στην KfW ύψους 20,3 δις ευρώ έναντι μέρους των παραπάνω γερμανικών οφειλών, δεδομένου ότι η KfW «υπόκειται στις οδηγίες, τελεί υπό την εγγύηση και ενεργεί προς το δημόσιο συμφέρον της Γερμανίας».
Πλην όμως, όπως προκύπτει από το άρθρο 7 (1) της δανειακής σύμβασης, «όλες οι πληρωμές που θα πραγματοποιηθούν από το δανειολήπτη καταβάλλονται στο ακέραιο, χωρίς μείωση λόγω συμψηφισμού ή ύπαρξης ανταπαίτησης...».
Με τον τρόπο λοιπόν αυτό, η ελληνική πλευρά παραιτήθηκε εν προκειμένω του δικαιώματος συμψηφισμού αλλά και προβολής ανταπαίτησης κατά της γερμανικής πλευράς έναντι των οφειλών της για τις παραπάνω αιτίες. Έτσι, μια πρόσφορη μέθοδος μερικής εξόφλησης των γερμανικών οφειλών προς τη χώρα μας μέσω συμψηφισμού ή προβολής ανταπαίτησης εκ μέρους της ελληνικής πλευράς προς την KfW έχει καταστεί πλέον αδύνατη.
Ταυτόχρονα, για να είναι βέβαιοι οι Γερμανοί για τη νομιμότητα της παραπάνω ρήτρας του άρθρου 7 (1) της δανειακής σύμβασης ζήτησαν προ πάσης καταβολής δανείου να υπογραφεί από το νομικό σύμβουλο του υπουργείου Δικαιοσύνης και το νομικό σύμβουλο του υπουργείου Οικονομικών σχετική νομική γνωμοδότηση. Σύμφωνα με την εν λόγω γνωμοδότηση και ιδίως το άρθρο 3, «καμία διάταξη στη Σύμβαση αυτή δεν αντιβαίνει ή περιορίζει τα δικαιώματα του Δανειολήπτη να προβαίνει σε έγκαιρη και πραγματική πληρωμή για οποιοδήποτε οφειλόμενο ποσό ως κεφάλαιο, τόκο ή άλλη δανειακή επιβάρυνση στο πλαίσιο της Σύμβασης», ενώ σύμφωνα με το άρθρο 4 της γνωμοδότησης, «η Σύμβαση και το Μνημόνιο Συνεννόησης είναι στην κατάλληλη νομική μορφή σύμφωνα με την ελληνική νομοθεσία για την εφαρμογή κατά του Δανειολήπτη...».
Από τα παραπάνω λοιπόν αποδεικνύεται ότι οι Γερμανοί, εμμέσως πλην σαφώς, αναγνωρίζουν ότι μας οφείλουν σημαντικά ποσά για τις παραπάνω αιτίες και για το λόγο αυτό φρόντισαν να λάβουν τα μέτρα τους.
Όπως, δε, έχουμε επισημάνει επανειλημμένα, η εν λόγω δανειακή σύμβαση Ελλάδας - κρατών Ευρωζώνης δεν έχει καν κυρωθεί από το ελληνικό Κοινοβούλιο, ενώ ήδη έχει κατατεθεί για κύρωση στην ελληνική Βουλή από τις 4/6/2010. Μάλιστα, προβάλλεται από κυβερνητικής πλευράς η άποψη ότι η κύρωση δεν είναι δήθεν αναγκαία, αφού η υπογραφή της από τον υπουργό Οικονομικών έγινε δήθεν με βάση σχετική εξουσιοδότηση του άρθρου 9 Ν. 3847/2010 (ΦΕΚ 67 Α’ 11-5-2010).
Πλην όμως η δανειακή σύμβαση υπογράφτηκε στις 8 Μαΐου 2010, ήτοι πριν τεθεί σε ισχύ η ως άνω αντισυνταγματική εξουσιοδότηση της Βουλής προς τον υπουργό Οικονομικών.
Αποκορύφωμα, δε, της απαράδεκτης τακτικής της ελληνικής πλευράς προς τους Γερμανούς ήταν και η έκδοση εκ μέρους του υφυπουργού Οικονομικών κ. Σαχινίδη στις 5 Αυγούστου 2010 της υπ’ αριθ. 2/53775/0023/Α Απόφασης σχετικά με την έκδοση του «πρώτου δανείου του Ελληνικού Δημοσίου στις 18/05/ 2010, με τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης» (ΦΕΚ Β’ αρ. φύλλο 1407/6-9-2010), με την οποία δόθηκε από πάνω και προμήθεια στους Γερμανούς της KfW ύψους περίπου 20 εκατ. ευρώ για το πρώτο δάνειο που έδωσαν στη χώρα μας στο πλαίσιο της δανειακής σύμβασης!
Δημοσιεύτηκε στο περιοδικό "Επίκαιρα" στις 30/12/10
